Stop met het verbranden van bomen en struiken in krachtcentrales!

Giraffen Giraffen (© Pixabay / frei)

Het Duitse federale ministerie BMZ zet vaart achter het rooien van miljoenen struiken en bomen in Namibië. Om de savannes te bevrijden van "struikgewas" moeten ze worden verwerkt tot houtpellets voor de export en worden verbrand in Duitse elektriciteitscentrales – zogenaamd op een klimaatvriendelijke manier.

Appel

Aan: Duitse Minister van Ontwikkeling, alsmede de Senaat en de Milieu-autoriteit in Hamburg

“De savannes in Namibië moeten behouden blijven – struiken en bomen zijn in geen geval geschikt als brandstof voor Duitse elektriciteitscentrales.”

Lees de begeleidende brief

Ongeveer de helft van Namibië – een gebied zo groot als Duitsland en Oostenrijk samen - is overwoekerd met dicht struikgewas, schrijft het overheidsbedrijf Duits Agentschap voor internationale samenwerking (GIZ) dat belast is met de uitvoering van het project. Hierdoor wordt niet alleen het weidegras van de veehouders verdrongen, maar wordt ook de vorming van grondwater beperkt en de biodiversiteit aangetast.

Als doel van het project wordt genoemd dat het hout rendabel moet worden gebruikt en de savannes moeten worden hersteld als weidegrond voor de veekuddes. Het Duitse Federale Ministerie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (BMZ) en de GIZ zijn van plan om jaarlijks miljoenen tonnen struiken en bomen met zware machines te rooien en te verwerken in maximaal 105 geplande biomassa-industrieparken.

Aangezien meer dan 80 % van de jaarlijkse toename geen afnemer in het land kan vinden, steunt het GIZ ook de afzet van houtsnippers buiten Namibië. Ze worden verwerkt tot houtpellets en zullen per schip naar Duitsland worden vervoerd.

Screenshot uit het filmpje "Economische voordelen van het uitdunnen van struiken in Namibië" (in het Duits)

Hamburg is daartoe een "Biomassa-partnerschap met Namibië" aangegaan nadat het GIZ de milieu-instantie van de stad had benaderd met het idee het hout uit de bush op een klimaatvriendelijke manier te verbranden in de kolengestookte elektriciteitscentrales van Hamburg.

Klimaat- en ecosysteemonderzoekers prof. dr. Ibisch en dr. Schick van de Hochschule für nachhaltige Entwicklung Eberswalde leveren in een deskundigenrapport scherpe kritiek op het project en de argumenten: "De huidige stand van de kennis ondersteunt op geen enkele manier de veronderstelling dat een duurzame export van bush-biomassa uit Namibië mogelijk en redelijk is – zeker niet als het doel is om bij te dragen aan de bescherming van het klimaat!"

Na protesten van milieuorganisaties – waaronder Red het Regenwoud – heeft Hamburg het beoordelingsproces voor het project opgeschort en het voor verdere beoordeling overgedragen aan het BMZ.

Achtergronden

Zijn struiken en bomen een ecologisch probleem?

De savannen van Namibië zijn de habitat van een enorme verscheidenheid aan diersoorten. Veel van de wilde dieren eten houtige planten. Zo eten antilopesoorten de scheuten dicht bij de grond, terwijl olifanten en giraffen op grote hoogte de takken en zelfs de boomtoppen begrazen. De wilde dieren in de beschermde gebieden, die bijna 20% van het landoppervlak van Namibië beslaan, vormen een belangrijke toeristische attractie voor het land.

Het GIZ en de Hamburgse milieu-autoriteit voeren in de eerste plaats ecologische redenen aan om de massale en gebiedsdekkende kap van miljoenen struiken en bomen te rechtvaardigen. Door negatief geladen termen zoals "struikgewas", "overwoekeren", enz. proberen ze te suggereren dat de houtige planten slecht zijn en een probleem. Maar de struiken en bomen zijn inheemse soorten die typisch zijn voor savannen, zoals acacia's, het hoofdvoedsel van veel wilde dieren zoals giraffen.

Zo introduceert de milieu-instantie van de stad Hamburg het biomassapartnerschap op haar website met de woorden: "In Namibië is het oprukken van de savanne door de bush een groot ecologisch probleem. Grote delen van de grassavanne worden overwoekerd door doornige acacia's, met ernstige gevolgen voor de inheemse dieren, planten en weidebouw."

In het achtergrondartikel "Verbuschung in Namibia – ein ökologisches Problem" schrijft de milieu-instantie zelfs: "Verstruiking bedreigt de voorouderlijke leefgebieden van dieren en planten van de natuurlijke savanne. Inheemse struiken, zoals de sleedoornacacia (Senegalia mellifera), breiden zich massaal uit ten koste van de grasvegetatie in de savanne. Momenteel is ongeveer 450.000 km² van de eigenlijk productieve landbouwgrond in Namibië aangetast. Jaarlijks neemt dit areaal met ongeveer 3% toe ten koste van savannelandschappen of weidegronden, d.w.z. ongeveer 1,3 miljoen ha/a! (in vergelijking: iets minder oppervlakte dan de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein)." (Vrije vertaling uit het Duits)

Maar of dit werkelijk een "ecologisch probleem" is, is vanuit wetenschappelijk oogpunt helemaal niet zeker. De klimaat- en ecosysteemonderzoekers Prof. Dr. Pierre Ibisch en Dr. Axel Schick van de Hochschule für nachhaltige Entwicklung in Eberswalde hebben in een onafhankelijk deskundigenadvies scherpe kritiek geuit op het project en de verklaringen van de projectexploitanten:

"Vegetatieveranderingen konden worden waargenomen in verschillende dorre gebieden over de hele wereld. De verspreiding van houtachtige planten is echter een complex en veelgelaagd verschijnsel dat een dusdanig meer holistisch inzicht vereist. Noch de vermelde groeisnelheden, noch de vermelde oppervlakten van de Namibische houtgewassen komen overeen met de huidige wetenschappelijke kennis. Het project was derhalve gebaseerd op onjuiste veronderstellingen. Het idee om bushwood uit Namibië in te voeren wordt sterk ontmoedigd."

De onderzoekers noemen de term "verstruiking" ook "bevooroordeeld". Bijgevolg zou het worden aangetroffen in "studies die zich toespitsen op weidegronden en de nadruk leggen op de negatieve gevolgen voor de voederproductie". Vanuit een neutraal ecologisch perspectief is de term bevooroordeeld. In plaats daarvan spreken zij van "uitbreiding van houtachtige planten" of "verandering in de vegetatie".

Ook de bewering dat de struiken en bomen de vorming van grondwater verminderen, is wetenschappelijk niet onderbouwd. De gegevens zijn uiteraard afkomstig van één enkel, plaatselijk beperkt onderzoekswerk en kunnen geenszins worden toegepast op grote delen van Namibië.

Het massaal verbranden van bomen is noch milieu- noch klimaatvriendelijk, schrijven 800 wetenschappers en 120 milieuorganisaties - waaronder Red het Regenwoud, aan de EU.

De geplande methoden om de struiken en bomen te vellen en af te voeren zijn allesbehalve ecologisch verantwoord. Zoals blijkt uit talrijke studies, artikelen, projectpresentaties en video's, moeten de struiken en bomen worden verwijderd met zware machines zoals rupsvoertuigen en bulldozers om de vegetatie op te ruimen, om te hakken en weg te slepen.

Screenshot van een Youtube-filmpje over Namibië

Screenshot van een projectfilmpje van de GIZ op Youtube: GIZ: De-bushing Namibia: Scaling Up. 2015 (bron: https://www.youtube.com/watch?v=udDLWEKOoQc)

Het rijden over miljoenen hectaren land met deze vele tonnen wegende machines zou ongetwijfeld ernstige gevolgen hebben voor de bodem en de andere vegetatie die daar gedijt. Er zullen tot 105 biomassa-industrieparken worden aangelegd en uitgerust met machines, opslagfaciliteiten, enz.

Een ander probleem is dat de struiken en bomen na het snoeien snel uit de stronken en wortels ontspruiten en in korte tijd dichtgroeien. Om dit te voorkomen worden de stronken en wortels op het land soms met bulldozers uit de aarde gerukt en wordt het land geëgaliseerd, zoals gedocumenteerd door GIZ in een studie in opdracht van het Southern African Institute for Environmental Assessment (SAIEA) getiteld "Strategic Environmental Assessment of Large-Scale Bush - Thinning and Value-Addition Activities in Namibia" uit 2015. Of ze worden besproeid met onkruidverdelgers die alle vegetatie doen afsterven en de natuur vergiftigen.

Welke rol speelt de rundveehouderij?

In grote delen van de savannen van Namibië zijn de wilde dieren afgeschoten, verjaagd of opgesloten door begrazingshekken. Met name veeboeren hebben grote delen van de savannen omgevormd tot weidegronden voor vee. Ze produceren daar rundvlees voor de export.

Bijna 28 miljoen hectare grond - 70 % van de landbouwgrond van Namibië - is volgens het Namibische bureau voor de statistiek bezit van de zogenoemde "eerder bevoorrechte Namibiërs". Daarmee zijn eigenaars van boerderijen met Europese wortels bedoeld, wier voorouders zich het land tijdens de koloniale tijd hebben toegeëigend.

Tussen 1884 en 1915, toen Namibië een Duitse kolonie was, verdreven de Duitse bezetters de Herero en de Nama van hun land en roeiden hen opzettelijk uit in een genocide. Momenteel onderhandelt de Duitse regering met Namibië over de publieke erkenning van de genocide door Duitsland en de betaling van een schadevergoeding. De Herero en Nama wezen de onderhandelingen af omdat zij ervan uitgesloten waren. Onderhandelingen zonder de nakomelingen van de slachtoffers zijn een farce.

Tegenwoordig houden ongeveer 2.250 commerciële veehouders in de savannegebieden zich bezig met extensieve veeteelt voor de export op enorme boerderijen (van gemiddeld vele duizenden hectaren elk). Runderen voeden zich met weidegras en wilde kruiden, zij bijten geen houtachtige planten. De verspreiding van houtgewassen vermindert de draagkracht van de weidegronden en dus ook het aantal runderen op het land. Het is het resultaat van slecht landbeheer, d.w.z. een teken van degradatie van de savanne. Als de struiken en bomen worden verwijderd, kunnen de grote landeigenaren hun veestapels uitbreiden en betere zaken doen, aldus het wetsontwerp.

Oorspronkelijk regelden natuurlijke savannebranden, die door de bliksem werden veroorzaakt, ook de verspreiding van struiken en bomen. Maar op grasland, worden branden meestal onderdrukt door eigenaars. Veranderingen in de neerslag ten gevolge van klimaatverandering en hogere concentraties CO2 in de atmosfeer lijken ook de groei van houtgewassen te bevorderen.

Bronnen en meer informatie:

Begeleidende brief

Aan: Duitse Minister van Ontwikkeling, alsmede de Senaat en de Milieu-autoriteit in Hamburg

Geachte dames en heren,

Het is verheugend dat u klimaatvriendelijke energie wilt bevorderen.

Wij zijn echter fel gekant tegen de verbranding van houtpellets gemaakt van struiken en bomen in elektriciteitscentrales.

Wij kunnen de activiteiten van het BMZ-project "Gebruik van biomassa uit de bush" in Namibië dan ook op geen enkele manier steunen.

Het kappen van de struiken en bomen in grote delen van de savannen van Namibië, het omzetten daarvan in houtpellets voor de export in biomassa-industrieparken en het vervolgens verbranden ervan in elektriciteitscentrales in Duitsland is geen milieuvriendelijke manier van energie opwekken.

De Afrikaanse savannen zijn essentieel voor het behoud van de biodiversiteit en als belangrijke en natuurlijke koolstofreservoirs voor de bescherming van het klimaat – en geenszins geschikt als brandstof voor elektriciteitscentrales.

STOP alstublieft de plannen om de struiken en bomen op grote schaal te kappen voor de export en te verbranden in elektriciteitscentrales!

Met vriendelijke groet,

Footnotes

Als doel van het project

GIZ, zonder datum: Projectdata Bush Control and Biomass Utilisation (BCBU): https://www.giz.de/projektdaten/projects.action?request_locale=en_GB&pn=201720648

105 geplande biomassa-industrieparken

IfaS, April 2021: Road Map to a Biomass Industrial Park - Biomass Partnership with Namibia: https://www.dasnamibia.org/?wpfb_dl=117

filmpje "Economische voordelen van het uitdunnen van struiken in Namibië" (in het Duits)

De-bushing Advisory Service Namibia, Mai 2017: Economic benefits of bush thinning in Namibia. The film is produced by the Economics of Land Degradation Initiative in cooperation with the Support to De-bushing Project both implemented by the Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH: https://www.youtube.com/watch?v=jk6fTC4Eyhk

Biomassa-partnerschap met NamibiëIfaS, Autoriteit van Milieu Hamburg, Mai 2020: Memorandum of Understanding: Biomass partnerships with Namibia: https://www.hamburg.de/contentblob/14197486/86ff8150fd462d746b42d3ec9f3209d0/data/d-memorandum-of-understanding.pdf

in een deskundigenrapport

Deskundigenadvies van de klimaat- en ecosysteemonderzoekers Prof. Dr. Pierre Ibisch en Dr. Axel Schick van de Universiteit voor Duurzame Ontwikkeling in Eberswalde in opdracht van de Deutsche Umwelthilfe in april 2021: Namibian ‘Bush encroachment’ in context: an ecological perspective on current and future dryland greening, its causes and consequences: https://www.duh.de/fileadmin/user_upload/download/Projektinformation/Kohlekraftwerke/DUH-Gutachten_Namibian.Bush.encroachment.in.context.pdf

protesten van milieuorganisatiesRobin Wood, febr. 2021: Holz statt Kohle? ​Klimaschwindel bei der Energiewende nicht fördern! Protest gegen Projekt zur Verfeuerung von Holz aus Namibia in deutschen Kraftwerken / Offener Brief an Bundesminister Gerd Müller: https://www.robinwood.de/pressemitteilungen/holz-statt-kohle-klimaschwindel-bei-der-energiewende-nicht-fördern

Deze petitie is ook beschikbaar in de volgende talen:

109.103 deelnemers

Help ons 150.000 te bereiken:

Laatste activiteiten

Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en blijf op de hoogte – voor de bescherming van het regenwoud!