Panama: Opstand tegen mijnbouw in het regenwoud

Aan: De regering van Panama, de parlementsleden, de Hooggerechtshof

“Contractwet 406 over de exploitatie van de enorme kopermijn van mijnbouwbedrijf Minera Panamá in het regenwoud moet worden teruggedraaid.”

Lees de begeleidende brief

De landelijke protesten in Panama zijn niet alleen gericht tegen de kopermijn Minera Panamá, maar ook tegen de contracten voor 15 bestaande mijnbouwconcessies in het hele land en 103 nieuwe aanvragen die in het goedkeuringsproces zitten. Bijna 200.000 hectare land in Panama is verdeeld in mijnbouwconcessies, waarvan een kwart voor de winning van metalen.

De protesten hebben al tot eerste successen geleid door de aandacht te vestigen op het feit dat mijnbouw over het algemeen niet geschikt is voor het land en dat het de Panamese staat ontbreekt aan transparantie en echte verantwoording.

Minera Panamá van First Quantum Minerals

Verreweg de grootste en reeds actieve mijnbouwconcessie ligt in de bergen, ongeveer 120 kilometer hemelsbreed ten westen van de hoofdstad. Daar exploiteert het mijnbouwbedrijf Minera Panamá, een dochteronderneming van het Canadese bedrijf First Quantum Minerals, de grootste bovengrondse kopermijn in Midden-Amerika op een mijnbouwconcessie van 12.995 hectare.

Het vorige contract voor de bouw en exploitatie van de kopermijn in het regenwoud van het Donoso-district werd in 1997 door de toenmalige regering toegekend. Milieuorganisaties hadden hiertegen een rechtszaak aangespannen omdat de bevolking niet bij het proces werd betrokken en het bedrijf niet eens belasting hoefde te betalen.

Na jaren van aanslepende procedures verklaarde het Panamese Hooggerechtshof in 2018 het mijnbouwcontract tussen Minera Panamá en First Quantum Minerals als in strijd met de grondwet. De uitspraak van het hof werd echter pas in 2021 van kracht. Er lopen ook al verschillende zaken bij het Hooggerechtshof tegen de nieuwe Contractwet 406 wegens schending van de grondwet.

In de tussentijd heeft Minera Panamá het mijnbouwbedrijf ingericht en is in 2021 begonnen met de winning, verwerking en export van koper. En dat terwijl de autoriteiten in Panama niet eens de technische capaciteit hebben om toezicht te houden op mijnbouwactiviteiten en de gevolgen voor het milieu te meten.

Kopermijn doorbreekt "ecologische corridor"

De bovengrondse mijn ligt midden in de “ecologische corridor” (Corredor Biológico Mesoamericano) die bestaat uit nog intact primair regenwoud. Deze corridor is de enige verbinding tussen Noord- en Zuid-Amerika voor dieren en verbindt de regenwouden in het zuiden van Mexico via Centraal-Amerika met Colombia en de regenwouden van Zuid-Amerika.

Aan de rand van de mijn eindigt het regenwoud abrupt in totale verwoesting:

Enorme mijnputten zijn de grond in geblazen, transportbanden en pijpleidingen kronkelen zich kriskras door de verscheurde grond, bulldozers, graafmachines en kranen werken non-stop door. Daartussen liggen afvalbergen en lagunes vol giftig mijnslib, die het milieu geleidelijk maar permanent vervuilen.

Volgens het bedrijf kan tot 100 miljoen ton rots worden gebroken in de enorme steenbrekers en molens van de mijn om 300.000 ton koperconcentraat per jaar te produceren - naast kleine hoeveelheden goud, zilver en molybdeen.

De dagbouwmijn bevindt zich in een gebied met extreem veel neerslag. Er valt daar 4.000 à 5.000 liter regen per vierkante meter per jaar (4.000 - 5.000 millimeter/jaar). Ter vergelijking: in Amsterdam is het 993 liter/jaar (993 mm/jaar). Als de mijndammen breken, wat wereldwijd meerdere keren per jaar gebeurt, rollen miljoenen tonnen mijnslib langs de hellingen, beken en rivieren naar beneden en vernietigen en vervuilen alles op hun pad.

De dagbouwmijn is via een weg en pijpleidingen verbonden met een ander industrie- en havencomplex 20 kilometer naar het noorden in Punta Rincón aan de Caribische kust. Dit complex heeft het mijnbouwbedrijf gebouwd in wat voorheen grotendeels ongerepte natuur was. Het koperconcentraat wordt daar via de pijpleidingen naartoe gepompt en tijdelijk opgeslagen. Een grote kolengestookte elektriciteitscentrale (300 MW) produceert de elektriciteit voor de mijnbouwmachines. Van hieruit wordt de begeerde grondstof per schip vervoerd naar China, Japan, Zuid-Korea, Spanje en Duitsland.

Koper: productie en gebruik

Elk jaar wordt er wereldwijd ongeveer 22 miljoen ton koper geproduceerd. Het roodbruine metaal is een belangrijk materiaal in de bouw, elektrotechnische en hightechindustrieën: het metaal zit niet alleen in koperen daken en elektriciteitskabels, maar ook in grote hoeveelheden in stroomgeneratoren, elektromotoren en elektrische apparaten, elektrische auto's, smartphones enz.

Meer informatie in het Duits:
- Tagesschau.de 2023. Panama - Proteste gegen umstrittenes Bergbaugesetz: https://www.tagesschau.de/ausland/amerika/panama-bergbau-100.html

- Taz 2023. Kupferabbau in Panama: Straßenblockaden gegen Bergbau: https://taz.de/Kupferabbau-in-Panama/!5972049/

In het Spaans:
- Website van onze partners van Radio Temblor - Colectivo Voces Ecológicas in Panama: https://www.radiotemblor.org/

- Mongabay 2023. Panamá: las razones detrás de las multitudinarias protestas que exigen el cierre de la mina más grande de Centroamérica: https://es.mongabay.com/2023/11/las-razones-detras-de-las-protestas-que-exigen-el-cierre-de-la-mina-panama/

- Mongabay 2019. Panamá: minería arrasa con bosques del Corredor Biológico Mesoamericano: https://es.mongabay.com/2018/12/panama-mineria-bosques-del-corredor-biologico-mesoamericano/

Aan: De regering van Panama, de parlementsleden, de Hooggerechtshof

Geachte dames en heren,

Contractwet 406, die toestemming geeft voor de exploitatie van de enorme kopermijn van het mijnbouwbedrijf Minera Panamá in het regenwoud, moet onmiddellijk worden ingetrokken.

Inkomsten uit mijnbouwconcessies mogen niet worden misbruikt om de vernietiging van de natuur en de vervuiling van het milieu toe te staan of te rechtvaardigen.

Ecosystemen, biodiversiteit en schoon water garanderen de toekomst van Panama. Ze vormen de basis van het levensonderhoud van de bevolking en beschermen hun gezondheid.

Met vriendelijke groet,

Gedeeltelijk succes

Op 28 november heeft het Hooggerechtshof het contract tussen de Panamese staat en het mijnbouwbedrijf ongrondwettig verklaard. De uitspraak werd met gejuich ontvangen, maar de protesten gaan door totdat alle mijnbouwprojecten in het land zijn stopgezet.

"De protesten en het verzet tegen mijnbouw in Panama gaan door omdat er andere mijnbouwconcessies zijn, waaronder het Santa Rosa mijnbouwproject van het bedrijf Veragold," vertelt onze partner Olmedo Carrasquilla van Radio Temblor - Colectivo Voces Ecólogicas ons via videoconferentie. "Samen met de gemeenschappen die getroffen worden door mijnbouw en in samenwerking met sociale organisaties in het land, eisen we de volledige ontbinding van mijnbouwcontract 406".

De regering en de autoriteiten in Panama hebben de kopermijn er vanaf het begin doorgedrukt in strijd met de wet. Al in 2009 spande de milieuorganisatie Centro de Incidencia Ambiental (CIAM) een rechtszaak aan tegen het mijnbouwproject, dat toen Minera Petaquilla heette, en in december 2017 verklaarde het Hooggerechtshof de toenmalige goedkeuring van de concessie ongrondwettig.

De uitspraak werd echter pas van kracht in september 2018 met de officiële kennisgeving van de partijen bij de rechtszaak door de rechtbank en de daaropvolgende publicatie in het staatsblad – en werd vervolgens niet uitgevoerd door de regering en de autoriteiten. Minera Panamá ging door met de bouw van het mijnbouw-, industrie- en havencomplex en begon een jaar later met de winning en export van koper. Tot op de dag van vandaag gaat de mijnexploitatie gewoon door ondanks de vonnissen.

First Quantum Minerals dreigt met juridische stappen voor het arbitragehof van de Wereldbank

Al voor de uitspraak van het gedeeltelijk succes probeerde First Quantum Minerals druk uit te oefenen op de autoriteiten en de regering in Panama. Het mijnbouwbedrijf kondigde aan een arbitrageclaim tegen de Republiek Panama te overwegen bij het International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID), een onderdeel van de Wereldbankgroep in Washington D.C., meldt France Press.

De vrijhandelsovereenkomst tussen Panama en Canada biedt het kader voor claims bij een dergelijk privaat handelsarbitragehof. Met dergelijke schadeclaims ter waarde van miljoenen dollars proberen buitenlandse bedrijven herhaaldelijk af te dwingen dat respectievelijk de nationale wetten op het gebied van milieubescherming en sociale aspecten terzijde worden geschoven.

Het is dus van essentieel belang dat we de Panamese bevolking blijven steunen om druk uit te oefenen op de politieke besluitvormers van het land!