Amazonegebied bedreigd: Geen houtkap voor biomassacentrale in Frans-Guyana!

Aan: Franse regering, EU-Parlement, EU-Commissie, EU-Ministerraad en verkozen vertegenwoordigers van de Guyanese entiteit

“Het Amazoneregenwoud moet worden beschermd: Geen uitzondering op de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie voor biomassacentrales in Frans-Guyana”

Lees de begeleidende brief

Frans-Guyana

Frans-Guyana is een Frans overzees gebied, dat deel uitmaakt van de Europese Unie en behoort tot het Amazoneregenwoud. Met een oppervlakte van 83.825 km² is het bijna net zo groot als Oostenrijk, maar met ongeveer 300.000 inwoners is het zeer dun bevolkt, waarbij de meerderheid van de bevolking aan de Atlantische kust woont.

Frans-Guyana is financieel en economisch afhankelijk van Frankrijk. Het Europees Ruimteagentschap (ESA), dat in Kourou een ruimtehaven exploiteert, is een belangrijke werkgever en van groot economisch belang.

Soortenrijkdom in Frans-Guyana

Meer dan 90 procent van de oppervlakte van Frans-Guyana is nog steeds bedekt met verschillende soorten zeer soortenrijke tropische regenwouden, ongeveer 96 procent bestaat uit oerbossen. Langs de kust strekken zich mangrovebossen uit.

In Frans-Guyana zijn tot nu toe 1.660 boomsoorten geïdentificeerd. Het aantal beschreven vaatplanten bedraagt 5.500 soorten.

De fauna is ook zeer rijk aan soorten: 367 zoetwatervissen, 135 amfibieën, 167 reptielen, 711 vogels en 217 zoogdieren zijn er wetenschappelijk geregistreerd. Het aantal insecten en andere geleedpotigen word geschat tussen de 400.000 en 1.000.000 soorten, hoewel het werkelijke aantal waarschijnlijk veel hoger ligt¹.

Het behoud van de regenwouden en de biodiversiteit speelt een essentiële rol in de strijd tegen de globale klimaatcrisis en in het voorkomen van extreme weersomstandigheden. De oerbossen en andere ecosystemen in Frans-Guyana spelen er een belangrijke rol bij.

De natuur in Frans-Guyana wordt vooral bedreigd door industriële houtkap, mijnbouw (goudmijnen), infrastructuurprojecten zoals de aanleg van wegen (bijvoorbeeld tussen Cayenne en Saul en tussen Saint-Laurent en Maripasoula) en de bouw van waterkrachtcentrales, waarvan de stuwmeren grote delen van het bos onder water zetten. De houtkap voor landbouwactiviteiten is tot nu toe zeer gering geweest.

Opwekking van elektriciteit in Frans-Guyana

De geïnstalleerde capaciteit ter elektriciteitsopwekking in Frans-Guyana bedraagt meer dan 200 MW. Waterkracht heeft momenteel met 120 MW het grootste aandeel, hoewel honderden vierkante kilometers regenwoud in de stuwmeren zijn verzonken. Een deel van de energie wordt nog steeds opgewekt door twee centrales op fossiele olie van het Franse energiebedrijf EDF (Centrale Thermique de Kourou 20 MW en Centrale Thermique Dégrad-des-Cannes 20 MW). Bovendien zijn er verschillende zonnepanelenparken, waaronder twee die al meer dan 10 jaar worden geëxploiteerd door het bedrijf Albioma in Kourou (12 MW) en in Matoury (4 MW) ².

Volgens de plannen van de Franse regering zullen in Frans-Guyana biomassacentrales met een capaciteit van 40 MW worden geïnstalleerd in 2023 en 60 MW in 2028³. In 2030 zou 30% van de energie afkomstig moeten zijn van biomassacentrales. De hiervoor benodigde biomassa-hoeveelheid wordt geschat op iets minder dan 800.000 ton in 2030.

Europees ruimtevaartcentrum in Kourou

Het Europees Ruimtevaartcentrum in Kourou verbruikt ongeveer 20% van de elektriciteit van Frans-Guyana. Om de kosten te drukken en onafhankelijk te worden van het plaatselijke elektriciteitsnet willen het Europees Ruimteagentschap (ESA) en het Franse Ruimteagentschap (CNS) naast zonne-energiecentrales (geplande capaciteit 10 MW) twee biomassacentrales bouwen⁴.

Het Franse bedrijf IDEX Services wil daartoe 2 biomassacentrales bouwen met een elektrisch vermogen van 9,1 MW en een thermisch vermogen van 9,1 MW (koeling in de vorm van gekoeld water voor de industriële installaties van het ruimtevaartcentrum). De totale investering zal naar verwachting 120 miljoen euro bedragen. 120.000 ton hout uit Frans-Guyana moet jaarlijks worden verbrand in de twee elektriciteitscentrales⁵.

Biomassacentrales op agrarische afvalstoffen en hout

In de afgelopen jaren zijn in Frans-Guyana al verschillende biomassacentrales gebouwd en in bedrijf genomen, die worden aangedreven door bagasse (het afvalproduct van geperst suikerriet) en andere landbouwresiduen alsmede afval van de houtindustrie en zagerijen. De in Frans-Guyana beschikbare hoeveelheden afval zijn daardoor al volledig verbruikt en daarom is hout gepland als brandstof voor de nieuwe biomassacentrales.

De kleinste van deze biomassacentrales is al sinds 2009 in bedrijf in Kourou (1,7 MW). Eind 2020 is in Cacao (5,1 MW) nog een biomassacentrale in bedrijf genomen, terwijl in d'Iracoubo (5,1 MW) blijkbaar nog een biomassacentrale in aanbouw is. Een biomassacentrale in Sinnamary (10,6 MW) is onlangs begonnen met de verbranding van houtresten van ondergedompelde bomen die zijn geborgen uit het stuwmeer (365 km²) van de waterkrachtcentrale Petit Saut (116 MW) die wordt geëxploiteerd door de energiegroep EDF^6. De exploitant van de 4 biomassacentrales is de Franse energiegroep Voltalia⁷.

De exploitant IDEX bouwt een biomassacentrale (6 MW) in Montsinéry-Tonnégrande, die naar verwachting in 2023 operationeel zal zijn en 57.000 ton biomassa per jaar zal verbruiken ^{8 9 10}.

Biomassacentrales met "vloeibare biomassa"

Daarnaast zijn er blijkbaar verschillende biomassacentrales gepland, die met "vloeibare biomassa" (plantaardige olie of biobrandstoffen) zullen werken. Daartoe behoort de centrale Le Larivot met een capaciteit van 120 MW, die het Franse energiebedrijf EDF plant in een mangrovebos en die de hoofdstad Cayenne van elektriciteit zou moeten voorzien¹¹.

Er is veel kritiek op het project, onder andere omdat in de plannen het gebruik van sojaolie als brandstof wordt overwogen¹². Honderden vierkante kilometers regenwoud zouden moeten worden gekapt om de sojaolie te produceren die de centrale nodig heeft. De sojateelt is de belangrijkste oorzaak van de vernietiging van natuurlijke ecosystemen in Zuid-Amerika. Ondertussen wordt er in Le Larivot blijkbaar over nagedacht om uit Europa ingevoerde koolzaadolie als brandstof te gebruiken¹³.

Eind juli 2021 heeft een voorzieningenrechter van de administratieve rechtbank van Cayenne de milieuvergunning voor de exploitatie van de centrale Le Larivot van EDF geschorst, schrijft de Franse regering in een persbericht¹⁴. Aangezien het project voor de elektriciteitscentrale van cruciaal belang was voor de continuïteit van de elektriciteitsvoorziening in Frans-Guyana, had de Staat, net als de projectontwikkelaar, besloten de beslissing van de kortgedingrechter aan te vechten en beroep in cassatie in te stellen bij de Raad van State.

Een andere centrale voor vloeibare biomassa met een capaciteit van 12 MW is aangevraagd door de onderneming ALBIOMA S.A.S. te Saint Laurent du Maroni ¹⁵.

Tab. 1: Bestaande en geplande biomassacentrales in Frans-Guyana (auteur: Red het Regenwoud, bronnen ^{4 t/m 15})

Toegevoegde uitzondering

De uitzondering voor Frans-Guyana en andere "ultraperifere gebieden"¹⁶ die door Franse parlementsleden in de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie (RED III) is opgenomen, zou het niet alleen mogelijk maken duizenden hectaren regenwoud met grote biodiversiteit in Frans-Guyana te kappen en om te vormen tot industriële houtplantages voor energiedoeleinden, maar zou ook overheidssteun vrijmaken om deze activiteiten te financieren.

Het gaat verder niet alleen om vaste biomassa (hout, agrarische residuen en afvalstoffen) voor centrales maar ook om "vloeibare biobrandstoffen" en "biobrandstoffen, in het bijzonder de ruimtevaartsector en de daarmee verband houdende activiteiten op het gebied van de astrofysica". Wat dat concreet gezien betekend is tot nu toe niet openbaar bekend.

Er moet dringend actie worden ondernomen, aangezien de uitzondering nog moet worden bevestigd door de Europese Commissie en de Raad van Ministers van de EU. Op 7 februari 2023 vindt hierover driehoeksoverleg (trialoog) plaats met het Europees Parlement, waarin reeds een besluit zou kunnen worden genomen.

BRONNEN:

1 Maïouri Nature Guyane 2023. DOSSIER BIOMASSE GUYANE. Alerte sur la refonte RED III et dérogation biomasse ligneuse primaire en Guyane: https://drive.google.com/file/d/19o5FGsMTu2nBIU3Qfnb6y8XYtmIm3HF4/view

2 Albioma ohne Datum. Nos implantations. Guyane: https://www.albioma.com/implantation/guyane/

3 Republiek Frankrijk 2020. Biomassa: https://guyane.ademe.fr/expertises/energies-renouvelables/biomasse

4 ESA (2020). ESA and CNES choose renewable energy to power Europe’s Spaceport:https://www.esa.int/Enabling_Support/Space_Transportation/ESA_and_CNES_choose_renewable_energy_to_power_Europe_s_Spaceport

5 IDEX 2022. Idex koopt twee projecten voor biomassacentrales in Kourou, Frans-Guyana: https://www.idex.fr/nos-actualites/idex-fait-lacquisition-de-deux-projets-de-centrales-de-cogeneration-biomasse-kourou-en-guyane

6 TV Guyane 1. 2022. Le projet de la future plus grande centrale de biomasse de Guyane, à Petit Saut, est sur le point d'aboutir: https://la1ere.francetvinfo.fr/guyane/le-projet-de-la-future-plus-grande-centrale-de-biomasse-de-guyane-a-petit-saut-est-sur-le-point-d-aboutir-1223106.html

7 Voltalia 2021. Electricity production certified by the PEFC label for the Kourou biomass plant in Guyana: https://www.voltalia.com/news-releases/news-release-details/electricity-production-certified-pefc-label-kourou-biomass-plant/

8 TV Guyane 1  2022. En construction la centrale biomasse de Montsinéry-Tonnégrande sera opérationnelle en 2023: https://la1ere.francetvinfo.fr/guyane/centre-littoral/en-construction-la-centrale-biomasse-de-montsinery-tonnegrande-sera-operationnelle-en-2023-1306776.html

9 IDEX 2022. Idex soutient la transition énergétique du territoire guyanais: https://www.idex.fr/nos-actualites/idex-soutient-la-transition-energetique-du-territoire-guyanais

10 TV Guyane 1. 2021. La société Idex construit une centrale de biomasse pour l'électricité à Montsinéry-Tonnegrande: https://la1ere.francetvinfo.fr/guyane/la-societe-idex-construit-une-centrale-de-biomasse-pour-l-electricite-a-montsinery-tonnegrande-1169545.html

11 EDF PEI 2021. LA CENTRALE DU LARIVOT. Une centrale électrique 100% renouvelable épondant aux besoins énergétiques de la Guyane:https://www.centraledularivot.fr

12 Mongabay 2020. French Guiana soy biofuel power plants risk massive Amazon deforestation: https://news.mongabay.com/2020/12/french-guiana-soy-biofuel-power-plants-risk-massive-amazon-deforestation/

13 Guyaweb 2023. BIOMASSE : DES DÉROGATIONS ET BEAUCOUP D’INCONNUES: https://www.guyaweb.com/actualites/news/societe/biomasse-des-derogations-et-beaucoup-dinconnues/?

14 Republiek Frankrijk, Ministerie van Milieu 2021. Centrale électrique du Larivot en Guyane: https://www.guyane.gouv.fr/Publications/Salle-de-presse/2021/Aout-2021/Centrale-electrique-du-Larivot-en-Guyane

15 Republiek Frankrijk, Ministerie van Milieu 2023. Demande Projet centrale de combustion de 12MW fonctionnant à biomasse liquide ST Laurent-du-Maroni: https://www.guyane.gouv.fr/Actions-de-l-Etat/Environnement-Energie-et-Amenagement/Environnement/Autorite-environnementale/Examens-au-cas-par-cas/2023/Demande-Projet-centrale-de-combustion-de-12MW-fonctionnant-a-biomasse-liquide-ST-Laurent-du-Maroni

16 Europees Parlement 2022. AANGENOMEN TEKSTEN: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2022-0317_NL.pdf, p. 70:

'g ter) lid 13 wordt vervangen door:

"13. Voor de in lid 1, eerste alinea, ▌van dit artikel bedoelde doeleinden, mogen de lidstaten, gedurende een beperkte periode afwijken van de in de leden 2 tot en met 7 en de leden 10 en 11 van dit artikel vastgelegde criteria door het vaststellen van verschillende criteria voor:

a) installaties in de ultraperifere gebieden als bedoeld in artikel 349 VWEU, voor zover dergelijke installaties elektriciteit, verwarming of koeling uit biomassabrandstoffen en vloeibare biomassa produceren, en voor biobrandstoffen, in het bijzonder de ruimtevaartsector en de daarmee verband houdende activiteiten op het gebied van de astrofysica; alsook

b) biomassabrandstoffen en vloeibare biomassa in de in deze alinea, punt a), bedoelde installaties en biobrandstoffen die met name worden gebruikt in de ruimtevaartsector en de daarmee verband houdende activiteiten op het gebied van de astrofysica, ongeacht waar die biomassa haar oorsprong vindt, op voorwaarde dat die criteria objectief gerechtvaardigd zijn omdat zij tot doel hebben te zorgen voor toegang tot veilige en beveiligde energie voor dat ultraperifere gebied, en dat de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame biomassabrandstoffen en vloeibare biomassa wordt gestimuleerd.

Vloeibare biomassa, biobrandstoffen en biomassabrandstoffen die zijn geproduceerd uit primaire houtachtige biomassa die op duurzame wijze wordt gewonnen, en het gevolg zijn van ruimtelijke ordening in een ultraperifeer gebied waar bossen ten minste 90 % van het grondgebied van dat ultraperifere gebied beslaan, worden in aanmerking genomen voor de in artikel 29, eerste alinea, punten a), b) en c), bedoelde doeleinden.

Om de energiezekerheid in de ultraperifere gebieden te waarborgen, kunnen de lidstaten steun blijven verlenen voor de productie van elektriciteit uit bosbiomassa in alleen op elektriciteit werkende installaties in ultraperifere gebieden als bedoeld in artikel 349 VWEU. [Am. 33]"'

Aan: Franse regering, EU-Parlement, EU-Commissie, EU-Ministerraad en verkozen vertegenwoordigers van de Guyanese entiteit

Geachte dames en heren,

Franse leden van het Europees Parlement en de Franse regering zijn van plan om de bouw van biomassacentrales in Frans-Guyana te versnellen en de ontwikkeling van biobrandstoffen voor in het bijzonder het gebruik in de ruimtevaart mogelijk te maken.

Met het oog daarop hebben zij een uitzondering ingevoegd in de EU-richtlijn inzake hernieuwbare energie en werken zij aan een decreet in Frankrijk dat het gebruik van hout van legale houtkap in het Amazonewoud en de omvorming van het land tot houtplantages of landbouwmonoculturen voor de teelt van biomassa voor energiedoeleinden toestaat.

Wij vragen u zowel de uitzondering voor Frans-Guyana en andere overzeese gebieden als ook het decreet te weigeren:

Hout van de ontginning van het Amazoneregenwoud is GEEN klimaatneutrale hernieuwbare energie. Evenmin als de biomassa die op het ontboste land wordt geteeld voor de productie van biobrandstoffen. Daarmee ondermijnen Frankrijk en de EU zowel hun eigen klimaatdoelstellingen, hun beleid tegen wereldwijde ontbossing als ook de bescherming van ecosystemen en biodiversiteit.

Met vriendelijke groet,